Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 21 Nisan 2021 tarihinde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini (AİHS) değiştiren 15 Nolu Protokolünün, Avrupa Konseyi üyesi devletlerinin tamamı tarafından onayladığını ve protokolün, 7. maddesi uyarınca 1 Ağustos 2021 tarihinde yürürlüğe gireceğini duyurmuştur.
https://www.echr.coe.int/Pages/home.aspx?p=home
Peki 15 Nolu Protokol’ün getirdiği yenilikler nelerdir?
AİHS’nin Önsözünün sonuna, “İkincillik ilkesi uyarınca, işbu Sözleşme ve Protokollerinde tanımlanmış hak ve özgürlükleri koruma sorumluluğunun öncelikli olarak Yüksek Sözleşmeci taraflara ait olduğunu ve Yüksek Sözleşmeci tarafların bunu yaparken işbu Sözleşme ile kurulmuş olan Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin denetleyici yargı yetkisine tabi bir takdir marjına sahip olduklarını teyit ederek” ibaresi eklenmiştir.
Bir başka yenilik ise AİHS’nin, AİHM yargıçlarının seçimiyle ilgili 21. maddesine, yargıç adayının, Avrupa Konseyi Parlamenter Meclisinin istediği 3 kişilik aday listesine yazıldığı tarihte 65 yaşından küçük olmasına ilişkin paragraf eklenmiştir.
AİHS’nin 30. maddesinde yer alan, AİHM Dairesinin, önündeki bir başvurudan Büyük Daire lehine el çekebilmesi (relinquishment) için, başvurunun taraflarının rızasını arayan hüküm kaldırılmıştır.
En önemli ve hukuk uygulayıcılarının en fazla dikkat etmesi gereken değişiklik ise; AİHS’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında. Buna göre; AİHM’ye başvuru için öngörülen 6 aylık süre 4 aya indirilmiştir. 4 aylık yeni süre, 15 No.lu Protokolün 8. maddesinin 3. Fıkrası uyarınca, Protokolün yürürlüğe girdiği 1 Ağustos 2021 tarihinden itibaren 6 ay geçtikten sonra, yani 1 Şubat 2022’de uygulanmaya başlayacaktır. Ayrıca, AİHS’nin 35. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen, iç hukuktaki “nihai/kesin karar”, 1 Ağustos 2021 tarihinden önce verilmişse, bu karara dayanarak yapılacak başvuru 4 aylık süreye değil, 6 aylık süreye tabi olacaktır. Ancak önceki paragrafta belirtilenler dışında kalan diğer değişiklikler 1 Ağustos 2021 tarihinden itibaren uygulanacaktır.
Avukat Hayrettin Açıkgöz
Ek 15. Nolu Protokol:
acikgozlaw.com 